نفس‌های آب زنجان به شماره افتاده است
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی «موج‌رسا»؛ استان زنجان با تنش آبی جدی مواجه است که ناشی از عوامل متعددی مانند تغییرات اقلیمی، کاهش بارش‌ها، خشکسالی‌های مکرر و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی است. این شرایط باعث شده است که بسیاری از دشت‌های استان با بیلان منفی آب زیرزمینی و افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی روبه‌رو شوند. به همین دلیل، بیشتر دشت‌های استان به عنوان دشت‌های ممنوعه اعلام شده‌اند تا از توسعه بیشتر برداشت‌های آب زیرزمینی جلوگیری شود.
بیشتر بخوانید
استان زنجان به طور کلی با تنش آبی مواجه است، اما برخی شهرها و مناطق به دلیل کمبود منابع آب و افزایش برداشت از منابع زیرزمینی، وضعیت بحرانی‌تری دارند. به طور خاص، شهرستان‌های ماهنشان و دندی به دلیل مشکلات تأمین آب، نیازمند احداث سد مرآش هستند. همچنین، شهرهای زرین‌آباد و حلب در شهرستان ایجرود نیز با کمبود آب مواجه‌اند که قرار است با احداث سد بلوبین این مشکل برطرف شود.
علاوه بر این، شهرهای ابهر و خرم‌دره نیز به دلیل کمبود آب در سد کینه‌ورس، با تنش آبی روبه‌رو هستند. بنابراین، می‌توان گفت که تنش آبی در استان زنجان به صورت گسترده وجود دارد، اما برخی مناطق مانند ماهنشان، دندی، زرین‌آباد، حلب، ابهر و خرم‌دره وضعیت بحرانی‌تری دارند.
تنش آبی در ۲۸۳ روستای استان زنجان
علی‌محمد نادرخانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان زنجان در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: از ابتدای سال ۱۴۰۱ تاکنون نسبت به آبرسانی ۲۹۲ روستای استان اقدام شده است، درحال حاضر نیز ۲۸۳ روستا در تنش آبی واقع شده‌اند. سرانه تولید در نظر گرفته شده که بالاتر از استاندارد کشوری است.
وی با اشاره به اینکه به ازای هر نفر ۲۵۰ لیتر در شبانه‌روز است که این موضوع ملاک تشخیص روستاهای دارای تنش و بدون تنش است، افزود: لذا در اولویت اول روستاهایی که زیر ۲۵۰ لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر تولید آب دارند به عنوان روستاهای دارای تنش در برنامه‌ریزی رفع تنش قرار می‌گیرند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان زنجان اظهار داشت: علاوه بر تولید آب، فرسودگی تأسیسات و یا سرانه مخزن پایین روستاها نیز می‌توانند باعث ایجاد تنش در روستاها شود که نسبت به تعریف پروژه‌ها جهت احداث مخزن و یا اصلاح شبکه اقدام می‌شود.
وی با توضیح اینکه وجود انشعابات غیرمجاز و استفاده از آب شرب برای آبیاری باغچه و باغات در روستاها از عوامل دیگر ایجاد تنش آبی در روستاها است، متذکر شد: یکی از سیاست‌های مهم شرکت آبفا مدیریت تقاضا که شامل مقابله با انشعابات غیرمجاز، فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب است که اقدام لازم در این خصوص در روستاها انجام می‌شود.
نادرخانی با تأکید بر اینکه در حال حاضر ۱۳۰ پروژه آبرسانی روستایی در روستاها در مرحله اجراست، تصریح کرد: با اتمام این پروژه‌ها، بخش مهمی از روستاها از تنش آبی خارج خواهد شد و با توجه به کاهش نزولات آسمانی و کاهش ظرفیت تأمین آب در روستاها، بحث مدیریت تقاضا مبحث بسیار مهمی است، همه باید کمک کنند تا با مدیریت تقاضا، بخش عمده ای از مشکلات تأمین آب روستاها حل شود با روشی کم‌هزینه و اثربخش است.
احداث سد نجات‌بخش بحران آب زنجان است
اکبر باقری، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: با توجه به تغییرات اقلیمی طی سال‌های اخیر، کاهش بارش‌ها و تغییر الگو و نوع بارش‌ها و تعدد وقوع دوره‌های خشکسالی از یک طرف و روند روزافزون برداشت صورت گرفته از منابع آب‌زیرزمینی برای مصارف مختلف با توجه به توسعه جمعیت، کشاورزی و صنعت از طرف دیگر، سبب شده که در تمامی دشت‌های استان، شاهد تداوم افت سطح آب زیرزمینی و بیلان منفی باشیم. جهت جلوگیری از توسعه و بارگذاری مصارف جدید کشاورزی بر روی منابع آب زیرزمینی، عمده این دشت‌ها ممنوعه اعلام شده است.
وی با بیان اینکه اطلاعات منابع آبی موجود در حال حاضر حدود ۸۰ درصد مصارف آب شرب در استان زنجان از طریق منابع آب زیرزمینی تأمین می‌شود، افزود: باتوجه به اینکه وضعیت آب زیرزمینی در تمام محدوده‌های مطالعاتی استان از بعد کمیت و کیفیت آب با افت فاحش مواجه شده و آمارها نشان‌دهنده وضعیت نامناسب آبخوان‌های استان در شرایط فعلی است لذا احداث و تکمیل سدهای مخزنی جهت ذخیره آب‌های سطحی در استان بیش از پیش ضرورت داشته که در این راستا جهت تامین کمبود آب شرب و صنعت شهرستان‌های استان زنجان، راهکارهای ذیل جهت استفاده حداکثری از آب‌های سطحی در دست اقدام است.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان با توضیح اینکه سد مرآش با ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی در حال احداث است و ۱۲۳ روستای شهرهای ماهنشان و دندی را پوشش می‌دهد. با اتمام این سد، مشکلات آب این شهرستان‌ها حل خواهد شد. اگر اعتبارات تأمین شود، پیش‌بینی می‌شود که این سد در سال ۱۴۰۴ آبگیری و در سال ۱۴۰۷ به بهره‌برداری برسد. اعتبار مورد نیاز برای این پروژه یک هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان است.
وی با توضیح اینکه سد بلوبین در شهرستان ایجرود با ۷۶ درصد پیشرفت فیزیکی در حال ساخت است و تأمین‌کننده آب شهرهای زرین‌آباد و حلب و ۹۲ روستا در شهرستان ایجرود خواهد بود، گفت: آبگیری نهایی این سد تا پایان سال جاری انجام می‌شود و با تأمین اعتبار، در پایان سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری خواهد رسید.
باقری با اشاره به اینکه تأمین‌کننده آب سد زنجان سد تهم است که در این سد ۱۲ میلیون مترمکعب آب وجود دارد که خیلی محدود است، تصریح کرد: سد مشمپا با ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی، نیاز به ۴ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار دارد و در صورت تأمین اعتبار، در عرض دو سال به بهره‌برداری می‌رسد. خط انتقال آب از این سد به زنجان نیز در حال مطالعه است.
وی خاطرنشان کرد: سد میرزاخانلو در طارم به اتمام رسیده و خط آبرسانی آن در حال مطالعه است و مجوز ماده ۲۳ نیز سال آینده دریافت خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان زنجان عنوان کرد: خط انتقال آب از سد تالوار به خدابنده حدود ۱۶۱ کیلومتر طول دارد و تأمین‌کننده آب کل گرماب، سهرورد و بخشی از شهرستان خدابنده خواهد بود. ماده ۲۳ این خط انتقال اخذ شده و ردیف اجرایی بودجه ۱۴۰۴ نیز گنجانده شده است و زمانی‌که بودجه ابلاغ شود به محض انتخاب پیمانکار، کار شروع خواهد شد.
وی به احداث سد زین‌رود اشاره کرد و یادآور شد: برای جبران کمبود آب این سد در حال مطالعه است و مراحل نهایی مجوز پدافند غیرعامل محیط زیست را طی می‌کند.
باقری با بیان اینکه سد کینه‌ورس شهرهای ابهر و خرم‌دره و روستاهای اطراف فعلاً از این سد تأمین آب می‌شوند، اما با کمبود آب مواجه‌اند، تأکید کرد: برنامه‌ریزی برای حفر چاه‌های جدید به منظور تأمین آب از منابع زیرزمینی نیز انجام شده است.
وی اظهار داشت: این طرح‌ها نشان‌دهنده تلاش‌های مستمر برای تأمین آب شرب و کشاورزی در استان زنجان هستند و امید است با تأمین اعتبارات لازم، مشکلات آبی این منطقه به طور کامل حل شود.
لزوم به‌کارگیری فن‌آوری‌های نوین در مدیریت آب
بهزاد آهنگری، کارشناس ارشد برق و انرژی در گفتگو با خبرنگار موج‌رسا گفت: با جستجوی نتایج تحقیقات ملی و بین‌المللی بیش از یک هزار و ۲۰۰ متخصص برجسته بین‌المللی درخصوص کمبود آب و راهکارهای رفع و یا کاهش آن نشان می‌دهد تغییر درک عمومی از ارزش آب، دولت‌ها و سازمان‌ها را وادار می‌کند که آب پاک را نه به‌عنوان کالایی برای بهره‌برداری، بلکه به عنوان کالای گران‌بها ببینند.
وی با بیان اینکه این بررسی‌ها نشان داد که نقش فناوری یا تغییر رفتار برای رفع کمبود آب در ۱۰ سال آینده یا بیشتر چه خواهد بود، افزود: تصمیم‌هایی که مدیران برای پاسخ‌گویی نسبت به کمبود آب می‌گیرند تقریباً در همه جنبه‌های فعالیت تجاری آنان رخنه خواهد کرد و راه‌حل‌های مختلف و پیچیدگی مقابله با کمبود آب را نشان می‌دهد. رشد جمعیت، توسعه شهری، تولید محصولات زراعی و تغییرات آب‌وهوایی رقابت برای آب شیرین و کمبود تولید را افزایش می‌دهند
این کارشناس ارشد انرژی و آب به راهکارهای نوین مقابله با این بحران اشاره کرد و یادآور شد: باید مصرف آب و سبک زندگی را با آموزش تغییر داد تا تغییر چهره این بحران شامل آموزش انگیزه رفتارهای جدید باشد. مقابله با دوره کمبود آب به بازنگری اساسی در تمام اشکال مصرف، از استفاده فردی تا زنجیره تأمین شرکت‌های بزرگ نیاز دارد. برخی از مناطق با بحران آب شیرین مواجه بودند و مهم‌ترین کار اطمینان از درک بهتر مسئله در سطح جهان است.
وی با توضیح اینکه باید فناوری‌های جدید صرفه‌جویی در مصرف آب ابداع شود، متذکر شد: در مناطقی که سفره‌های زیرزمینی در حال خشک‌شدن هستند و جمع‌آوری آب باران به‌طور فزآینده‌ای قابل پیش‌بینی نیست نوآوری لازم است اما در حالی که تلاش می‌کنیم با کمبود آب شیرین کنار بیاییم و فناوری‌های حفاظت را توسعه دهیم، مصرف انرژی را نیز باید مورد توجه قرار دهیم.
آهنگری با اشاره به اینکه باید بر تصفیه و بازیابی فاضلاب شهرها و بازگردندن آن به چرخه مصرف به جای استخراج منابع زیرزمینی تمرکز شود، تصریح کرد: برخی از کشورها در تلاش هستند تا برای کاهش واردات آب و خودکفا شدن فاضلاب را به‌صورت حداکثری تصفیه کنند.
وی با بیان اینکه شیوه‌های آبیاری و کشاورزی باید بهبود پیدا کند، تأکید کرد: حدود ۷۰ درصد آب‌شیرین جهان برای کشاورزی استفاده می‌شود. بهبود آبیاری می‌تواند شکاف‌های عرضه و تقاضا را کاهش دهد. شیوه‌های بی‌رویه آبیاری در موارد خاص که قبلاً به وجود آمده‌است، توانایی کشاورزان در تأمین موادغذایی را به دنیای در حال رشد تضعیف کرده است.
کارشناس ارشد برق و انرژی با تأکید بر اینکه قیمت‌گذاری و حقوق آب دست به دست هم داده‌اند و مصرف‌کنندگان از مزیت قیمت‌های بالاتر سئوال می‌کنند، تصریح کرد: کارشناسان امر اظهار کردند:نتایج مجمع اقتصادی بین‌المللی از کشورهای ثروتمند جهان نشان داد که افزایش قیمت به کاهش اتلاف و آلودگی کمک خواهد کرد.
وی اظهار داشت: تا به امروز نمک‌زدایی یک راه‌حل کم‌مصرف برای کمبود آب بوده است. به‌طور معمول خاورمیانه از منابع بزرگ انرژی خود برای ساخت نیروگاه‌های آب شیرین‌کن استفاده می‌کند و عربستان‌سعودی با اعلامیه اخیر خود مبنی بر استفاده از نیروگاه‌های خورشیدی نوع جدیدی از آب شیرین‌کن را توسعه داده است یا انگلیس با تسهیلات در مقیاس کوچک برای کشاورزی روش دیگری را در پیش گرفته است اما این نوآوری‌ها منبع مورد نیاز دیگری را به منصه ظهور می‌رسانند و آن سرمایه برای آزمایش‌های فناوری است.
آهنگری با توضیح اینکه سیستم‌های آبگیر برای مناطقی که منبع آب قابل اطمینان دیگری ندارند ضروری است، یادآور شد: برای نمونه دو کشوری که با برخی از بدترین تأثیرات تغییر اقلیم روبه‌رو هستند (پاکستان و هند) در حال تعمیرات اساسی در سیستم‌های برداشت آب باران هستند. این تلاش‌ها کنترل مستقلی بر منابع آب را فراهم خواهد کرد.
وی خاطرنشان کرد: از آنجا که کمبود آب امنیت‌غذایی و آلودگی را پیچیده می‌کند، دولت‌ها باید نقش خود را دوباره تعریف کنند. نتایج این نظرسنجی نشان داد که بیشتر افراد معتقدند که اطمینان از دسترسی جوامع به آب تمیز به عهده دولت‌هاست.
بحران آب در استان زنجان، مانند بسیاری از مناطق ایران، به یک مسئله جدی تبدیل شده است. کاهش منابع آبی، خشکسالی‌های متوالی، مدیریت نادرست منابع آب و افزایش مصرف، از جمله عواملی هستند که این بحران را تشدید کرده‌اند و نیاز است مسئولان مربوطه با برنامه‌ریزی‌های نوین کوتاه‌مدت و بلندمدت در حل سریع این مشکل اقدام کنند.
انتهای خبر/